Zorginnovatie is meer dan technologie: 3 tips!

Zorginnovatie is meer dan alleen technologie. Drie tips voor succes: impact laten zien, omgaan met weerstand & ervaringen delen. Met ook aandacht voor slimme oplossingen, zoals incontinentiemateriaal, robots, medicijndispensers en bedsensoren.

Overzicht

Dit artikel heb ik als volgt opgebouwd:

• Video met tips voor zorginnovatie
• Waarom is zorginnovatie nodig?
• Wat zijn typen innovaties?
• Congres Anders Werken in de Zorg
• Tips voor zorginnovatie: 3x

Tot slot kun je onderin dit artikel een reactie achterlaten als je een vraag, opmerking of tip hebt.

Als je me wil inhuren voor een lezing of presentatie over dit onderwerp, neem dan contact met me op. Of kijk eerst op de pagina trendwatcher gezondheidszorg voor meer informatie, voorbeelden en referenties.

Andere artikelen op mijn blog over dit onderwerp zijn: Innovatie in de gezondheidszorg: betekenis en 3 trends / Zorgtechnologie met 4 voorbeelden / Alles over ChatGPT in de Gezondheidszorg / Alles over kunstmatige intelligentie in de zorg / Wat zijn voorbeelden van ehealth? / 6 boeiende trends door een futurist gezondheidszorg

Video over zorginnovatie

Voor Noordhoff Professional gaf ik een webinar over de tips en succesfactoren van zorginnovatie.

Waarom is zorginnovatie nodig?

Waarom is innovatie in de zorg nodig? Dat komt onder meer door het (oplopende) personeelstekort en de toenemende zorgkosten. De vergrijzing zorgt voor een dubbele impact: in de toekomst hebben steeds meer mensen zorg nodig, terwijl er steeds minder personeel beschikbaar is.

In het rapport De kunst van het innoveren voegt de Raad voor Volksgezondheid daar nog een aantal maatschappelijke opgaven aan toe: ongelijkheid in gezondheid, de invloed van klimaatverandering en spanningen in de samenleving.

Om aan deze maatschappelijke opgaven te voldoen is innovatie nodig. Dit kan nieuwe technologie zijn, maar ook aanpassing in processen of systemen.

Wil je me inhuren voor een lezing of workshop over dit onderwerp? Bekijk deze pagina Trendwatcher Gezondheidszorg of doe direct een vrijblijvende boekingsaanvraag!

Type innovatie

Aan de Rijksuniversiteit Groningen heb ik de Master Innovatiewetenschappen gestuurd. Een van de eerste lessen die ik kreeg, was het onderscheid in product, proces en systeeminnovaties.

• Productinnovaties zijn veranderingen in producten of diensten. In de zorg is dat nieuwe medicatie, therapieën of zorgtechnologie zoals een app of robot.
• Procesinnovaties zijn veranderingen in de manier waarop producten worden gemaakt of diensten worden geleverd. In de zorg kun je denken aan zorg op afstand of ehealth, waarbij de patiënt een deel van de gezondheidsmetingen zelf thuis doet doet.
• Systeeminnovaties zijn langduriger, complexer en lastiger. Dit gaat om veranderingen van hoe organisaties met elkaar om gaan, informatie delen of hoe de bekostiging is geregeld. In de zorg is de invoering van het persoonsgebonden budget (pgb) een systeeminnovatie.

Het belangrijkste inzicht is dat de meeste aandacht naar de 1e categorie van productinnovatie gaat. Terwijl proces- en systeeminnovaties vaak veel meer impact kunnen hebben op de toekomst van de zorg. Zo vind ik een geslaagde vorm van procesinnovatie het interprofessioneel samenwerken, waar onder meer de HAN actief onderzoek naar doet en onderwijs in geeft.

Anders werken in de zorg

De associatie van zorginnovatie met technologie is sterk. Niet zonder reden, want technologie kan het werk in de zorg makkelijker en leuker maken, de tevredenheid van patiënten verhogen en de de kosten verlagen.

Maar het gevaar is dat je alles wat je nu doet blijft doen, alleen dan vervangen met technologie. Het is slimmer om na te denken hoe je de zorg dan direct ook anders kan organiseren. Dat was de kern van het congres Anders Werken in de Zorg. Dit congres werd georganiseerd op 17 november 2022 in de Prodentfabriek in Amersfoort.

3 tips voor zorginnovatie

Iedereen die ik sprak op het congres was het er wel over eens: digitale zorg is de norm. Ik realiseerde me dat dit geen goede steekproef is, want de bezoekers zijn allemaal geïnteresseerd in zorginnovatie.

Maar deze vanzelfsprekendheid van digitale zorg wordt ook bevestigd door het beleid van de overheid. Neem het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) dat in juli 2022 door minister Helder werd gepresenteerd. De kern van dit programma is meer digitaal, meer thuis en eigen regie.

Of neem de zorgverzekeraars, die zes speerpunten hebben geformuleerd om de zorg toekomstbestendig te houden. Deze speerpunten gaan allemaal om digitalisering of zien dat als essentieel element.

Kortom, in de zorg kan niemand meer onder digitalisering uit. Maar hoe doe je dat dan? Mijn inzichten van het congres heb ik samengevat in 3 punten:

1. Impact laten zien
2. Omgang met weerstand
3. Ervaringen delen

De inzichten staan hieronder verder uitgewerkt.

1 Impact laten zien

Een belangrijke tip is om de impact van zorginnovatie voor de medewerker, de cliënt of patiënt te laten zien. Neem de hoge werkdruk in de zorg. Een mooi voorbeeld hoe technologie de werkdruk van de verpleging en de verzorging kan verlichten is slim incontitentiemateriaal. Met sensoren wordt de verzadiging van het incontinentiemateriaal via een app op de smartphone van de zorgmedewerker zichtbaar.

Zo vertelde een verpleegkundige dat ze minder vaak de cliënt hoeven te storen. Alleen als het nodig is om het incontinentiemateriaal te vervangen. Dit zorgt voor meer rust en minder werkdruk. Een bijkomend voordeel is dat cliënt minder vaak gestoord hoeft te worden en dit daarmee ook beter is voor zijn of haar privacy.

Bedsensor mee naar Lourdes

Een ander succesverhaal deelde Jan-Kees van Wijnen, bestuurder van tanteLouise, op het podium. Hij vertelde dat ze met een aantal bewoners jaarlijks naar Lourdes gaan. Afgelopen jaar laadde de buschauffeur ook Momo Bedsense bedsensoren in de bagageruimte onderin de bus. De bewoners en verpleegkundigen waren namelijk al helemaal gewend aan het slapen met de sensoren.

De bedsensoren kunnen de fysieke nachtcontroles namelijk voor een groot deel vervangen. Dit betekent minder werkdruk voor de verpleging in de avond en nacht en meer rust voor de bewoners.

2 Omgang met weerstand

De succesverhalen uit het vorige punt zijn belangrijk om collega’s mee te krijgen. Dat was de boodschap uit een panelgesprek tussen een aantal innovatiemanagers, zorgvernieuwers en implementatie coaches op het podium.

Niet te taakgericht of rationeel zijn, maar juist ook aandacht hebben de relatie.

Panelgesprek

‘Je hebt enthousiaste collega’s nodig. Snelheid is belangrijk, maar het moet ook niet te vlot gaan. Het beste is om vernieuwing eerst te laten landen en zoveel mogelijk collega’s mee te krijgen. Niet te taakgericht of rationeel zijn, maar juist ook aandacht hebben voor de relatie. Wat betekent zo’n innovatie voor iemand’s werk. Hoe maakt een technologie of procesaanpassing hun werk nou makkelijker, leuker of minder zwaar?’

Niet teveel duwen

Om collega’s enthousiast te maken voor zorginnovatie is het belangrijk om niet teveel te duwen. Suzanne Verheijden van Buro Strakz deed onderzoek naar digitaal leiderschap. ‘Leiderschap is heel belangrijk. Zo is een van de succesfactoren dat er een inspirerend bestuurder is die het urgentiegevoel bij de leidinggevenden verhoogt. Een andere factor is om de organisatievisie op digitalisering en vernieuwing op een begrijpelijke en positieve manier te vertalen naar de medewerkers.’

In het rapport staan nog meer aanbevelingen, zoals het inzetten van ambassadeurs op de werkvloer en ze goed ondersteunen in hun rol. Hierbij denk ik aan mijn moeder. Zij werkt bij TSN Thuiszorg en is daar ambassadeur zorgtechnologie. Ze laat technologie zien in haar eigen team en andere teams. Ze is vooral enthousiast over de Medido medicijndispenser. Volgens onderzoek van Vilans scheelt het gebruik gemiddeld 22 minuten per cliënt per dag.

Sommige collega’s denken dat hun cliënten de technologie niet willen gebruiken. Maar dan zeg ik altijd: probeer het gewoon!

Mijn moeder, verpleegkundige bij TSN Thuiszorg

Wat valt haar op? ‘Sommige collega’s denken dat hun cliënten de technologie niet willen gebruiken. Maar dan zeg ik altijd: probeer het gewoon! Vaak staan de cliënten er echt wel open voor.’

3 Ervaringen delen

Een belangrijk onderdeel van zorginnovatie is het delen van ervaringen, zowel succesvolle projecten als fouten. Ik sprak hierover met Natascha van Riet, programmamanager bij Anders Werken in de Zorg. Zij vertelt dat de kern van het programma is om het wiel niet opnieuw uit te vinden. Naast het congres organiseren de verschillende regio’s daarom leercommunity bijeenkomsten en werkplaatsen.

‘We groeien snel. In 2018 zijn we gestart in West-Brabant. Daar zijn nu twaalf organisaties aangesloten. In 2019 en 2020 haakten ook deelnemers uit Friesland, Midden-Brabant en Zeeland aan en in 2022 aansluitend ook Utrecht en Drenthe. In 2023 komen nog zorgorganisaties uit Zuidoost-Brabant en Salland erbij. Daarnaast werken we ook samen met zorgkantoren en met kennispartners zoals Vilans en Stenden Hogeschool.’

Briljante mislukkingen

Een leuke vorm om ervaringen te delen zijn de briljante mislukkingen. Want bij het innoveren en experimenteren gaat wel eens wat mis. Fouten maken mag. Zo vertelde iemand van Zuidoost Zorg op het podium: ‘We hadden een paar jaar geleden 80 iPads gekocht voor een bepaald project. Nou, die lagen binnen een maand weer in de kast.’

We hadden een paar jaar geleden 80 iPads gekocht voor een bepaald project. Nou, die lagen binnen een maand weer in de kast.

Medewerker Zuidoost Zorg

Zelf moest ik denken aan een lezing over zorgtechnologie die ik gaf bij een verpleeghuis in het midden van het land. Mijn contactpersoon, de innovatiemanager, vertelde dat ze een paar jaar geleden een paar zorgrobots Zora hadden gekocht. ‘De collega’s in de verpleging waren er enthousiast mee begonnen. En de cliënten vonden het ook heel leuk. Maar een paar weken was de nieuwigheid eraf. Mensen verloren hun interesse. De robotjes stonden in een gangkast. En nu komt het: een van de verpleegkundigen vond dat zo zielig, dat ze de robot mee naar huis heeft genomen! Dan was de robot in ieder geval niet meer zo alleen.’

PS. Wil je me inhuren voor een lezing of workshop over dit onderwerp? Bekijk deze pagina Trendwatcher Gezondheidszorg of doe direct een vrijblijvende boekingsaanvraag!