De belangrijkste technologische ontwikkelingen die ons leven veranderen

De wereld om ons heen verandert razendsnel door technologische ontwikkelingen. Maar welke ontwikkelingen hebben de grootste impact?

In mijn werk als trendwatcher, futurist en futuroloog is het belangrijk om (technologische) trends en ontwikkelingen te volgen. In dit artikel lees je een uitgebreid overzicht, inclusief voorbeelden, voordelen en kanttekeningen.

• Ben je benieuwd naar de (technologische) trends per jaar? Lees dan onder andere: Dit zijn de (technologische) trends van 2025, 2024, 2023, 2022 en 2021.

Opbouw van dit artikel

In dit artikel lees je eerst meer over technologische ontwikkelingen. Daarna lees je meer over een aantal moderne ontwikkelingen. Tot slot, als extra kom je meer te weten over kenmerken van technologische ontwikkeling, zoals exponentiële verandering. Op het einde vind je een lijst met meer bronnen, zoals interviews, podcasts, en video’s.

Als je me wil inhuren voor een lezing of workshop over (technologische) trends, neem dan contact met me op. Of kijk eerst op de pagina Trends 2040 voor meer informatie, voorbeelden en referenties.

Technologische ontwikkelingen

Dit vind ik dit (momenteel) de belangrijkste technologische ontwikkelingen de komende jaren:

1. Kunstmatige intelligentie en robots
2. Mobiliteit: zelfrijdende auto’s, vliegende auto’s en drones
3. Virtual reality en de metaverse
4. Blockchain en cryptovaluta, zoals Bitcoin
5. Quantum Computing
6. Energietransitie, waaronder ook kernfusie
7. Biotechnologie en synthetische biologie

Deze ontwikkelingen heb ik hieronder verder uitgewerkt. Over sommige ontwikkelingen heb ik een apart artikel geschreven. Hiervan kun je de link aanklikken om verder te lezen.

Ontwikkeling 1: Kunstmatige intelligentie en robots

Kunstmatige intelligentie

Een van de grootste technologische ontwikkelingen van dit moment en voor de toekomst is kunstmatige intelligentie. De definitie: niet biologische systemen die zelflerend zijn. Ze leren zelfstandig op verschillende manieren, afhankelijk van de mate waarin mensen het algoritme nog begeleiden (of na het geven van een aantal parameters volledig loslaten).

Dit hangt samen met big data: gebruik maken van data uit apps, sensoren en (internet) platform over de status van onderdelen of het gedrag van mensen.

Robots

Wat zijn robots? Robots kennen we vooral uit films. Ik stel me dan altijd een vierkante metalen ding voor, dat blikkerig praat en houterig beweegt. Maar eigenlijk zijn robots alleen het omhulsel van kunstmatige intelligentie. Een robot kan allerlei vormen aannemen. In essentie is een robot geprogrammeerd om verschillende taken uit te voeren.

De definitie van een robot is een machine die kan waarnemen, denken en handelen. Een camera (waarnemen) is geen robot, de elementen moeten met elkaar samenhangen. Voorbeelden zijn een lasrobot in een fabriek, robots die in de zorg worden gebruikt (bijvoorbeeld voor het tillen van patiënten) of robots op het vliegveld (die reizigers helpen met hun vluchtinformatie).

Net als bij drones geldt dat robots op zichzelf niet heel spannend zijn. Het gaat om de combinatie van deze trend met andere trends. Kunnen we robots inzetten om ons te helpen in onze duurzame energievoorziening, in ons lichaam stoppen of de ruimte in sturen om daar grondstoffen te delven?

Ontwikkeling 2: mobiliteit, zoals zelfrijdende auto’s, vliegende auto’s en drones.

Mobiliteit

Een tijdje geleden sprak ik professor Carlo van Weijer (Technische Universiteit Eindhoven). Een leuke anekdote die hij deelde is Marchetti’s Constante. Van der Weijer:

In de afgelopen decennia zijn we gemiddeld 1 uur en 6 minuten per dag aan het reizen, ondanks de hogere snelheid waarmee we reizen. De gemiddelde reistijd blijft gelijk, ondanks dat we van paard-en-wagen naar auto’s en vliegtuigen zijn gegaan.

Hoe is dat straks met auto’s die zelf rijden?

Zelfrijdende auto’s

Momenteel overlijden 1,2 miljoen mensen in en door het verkeer per jaar. Dit cijfer is een hele lange tijd naar beneden gegaan, maar neemt de laatste jaren weer toe. Waarschijnlijk komt dit door de introductie van de smartphone, waarbij bestuurders de aandacht niet bij de weg houden.

Auto’s die met behulp van kunstmatige intelligentie zelf rijden, dat zal een heleboel verkeersdoden schelen. Volgens Neil Jacobstein (chair kunstmatige intelligentie bij Singularity University) is dat ook het frappante. Jacobstein:

‘Iedereen heeft het over het dodelijk ongeluk met een zelfrijdende Tesla. Niemand over de 1,2 miljoen verkeersdoden per jaar, doordat we als mens zelf rijden.’

Carlo van der Weijer verwacht dat zelfrijdende auto’s onvermijdelijk zijn. Onze blik op mobiliteit zal daarbij ook veranderen. De tijd dat je een auto bezit, zal op een gegeven moment ook achterhaald zijn.

Mobiliteit wordt een service. In een zekere zin is deze trend al ingezet met bedrijven zoals Uber en SnappCar. Dit heeft ook een impact op de overheid. Die zal niet meer investeren in bussen of treinen, maar in een netwerk van elektrische auto’s die zelf rijden.

Vliegende auto’s

Een uitstapje zijn vliegende auto’s. Ik verwacht dat het meer een gimmick zal zijn dan auto’s die zelfstandig rijden. Toch zijn er een aantal technologiebedrijven die zich hiermee bezig houden, zoals:

• Joby Aviation (VS)
• Archer Aviation (VS)
• Volocopter (Duitsland)
• Ehang (China)

Experts verwachten dat op lange termijn een VTOL (Vertical Take-Off and Landing) gemakkelijker en veiliger is dan auto’s die alleen de grond hebben om zich over te bewegen (en dus niet omhoog en naar beneden kunnen).

Drones

Van vliegende auto’s is het een kleine stap naar drones. De technologie zelf is helemaal niet zo nieuw of spannend. In het leger en ook door consumenten worden drones gebruikt.

De definitie van ‘drone’ is dat het een luchtvaartuig zonder piloot is. Het woord drone is afkomstig van het Engelse woord voor mannetjesbij (dar). Drones worden op afstand bestuurd. Soms met een joystick, terwijl je de drone blijft zien, en soms op afstand met camerabeelden en andere sensordata.

Ontwikkeling 3: virtual reality en de metaverse.

Virtual reality

Virtual Reality maakt kunstmatig zintuiglijke ervaringen na, op het gebied van zicht, geluid en gevoel. De toepassingen die nu op de markt zijn richten zich nog met name op beelden en zicht. Je kan met een VR volledig (360 graden) om je heen kijken naar een virtuele wereld. Bij VR worden via een speciaal soort software afbeeldingen gecreëerd, die vervolgens in een bril worden getoond.

Augmented reality maakt eigenlijk gebruik van dezelfde technologie als virtual reality, alleen met het verschil dat je de echte omgeving nog wel kan zien. Bijvoorbeeld: met augmented reality kun jij de kamer zien, maar kun je ook een miniatuur raceparcours in de kamer zien. Het lijkt op een soort van hologram. Of een digitale laag in de werkelijkheid.

Metaverse

In oktober 2021, werd de term metaverse algemeen bekend. Toen kondige Mark Zuckerberg aan dat het moederbedrijf van Facebook, Whatsapp, Oculus en Instagram een nieuwe naam kreeg: Meta.

In een artikel op Medium geeft Aaron Frank een heldere definitie:

De Metaverse is het internet, maar ook een ruimtelijke (en vaak 3D), door een game-engine aangedreven verzameling van virtuele omgevingen.

Vanaf dat moment bouwden programmeurs deze virtuele werelden, gefinancierd met enorme bedragen. Zo steekt Meta 10 miljard dollar per jaar in de ontwikkeling van de Metaverse. Na de stormachtige opkomst van Large Language Models, zoals ChatGPT, heeft Meta de investeringen in deze virtuele werelden overigens op een lager pitje gezet.

In de komende jaren ben ik vooral benieuwd hoe wij als mens de Metaverse vormen en hoe het ons zal vormen. Verkiezen we een virtuele wereld voor deze wereld? Wat betekent het voor onze verhouding met ons lichaam?

Ontwikkeling 4: blockchain en cryptovaluta, zoals bitcoin.

Blockchain

Met blockchain-technologie kun je transacties mogelijk maken tussen mensen die elkaar niet kennen of elkaar niet vertrouwen, zonder dat er een centrale partij (intermediair of tussenpersoon) bij nodig is. De database wordt namelijk online gedeeld. Iedereen kan het grootboek kopiëren, bewerken en bewaren. De database is niet bedoeld om grote hoeveelheden informatie in op te slaan. Elke wijziging in het grootboek wordt vastgelegd – dit zijn mutaties of transacties.

De nodes in het netwerk controleren of de wijzigingen voldoen aan vooraf gestelde spelregels. Als er nieuwe verzoeken komen en als deze worden goedgekeurd, wordt dit direct verspreid onder alle deelnemers aan de blockchain.

Bitcoin

Bitcoin is een digitale munteenheid. Een ander woord voor digitale munteenheid is cryptocurrency. In het najaar van 2016 waren er ongeveer 700 digitale munteenheden. Begin 2021 zijn er meer dan 900. Bitcoin is de grootste, met een financiële omvang van 80%. Ethereum is de 2e grootste munteenheid.

Vaak wordt bitcoin verward met blockchain. Bitcoin is eigenlijk de munt, terwijl blockchain de technologie erachter is.

Ontwikkeling 5: quantum computing

Quantum computing

Een korte beschrijving van quantum computing: in gewone computers schakelen transistoren in- of uit om enen en nullen te symboliseren. Quantum computers gebruiken quantum bits, ook wel qubits genoemd. Dit speelt zich allemaal af op een andere schaal dan we gewend zijn: op het niveau van atomaire en subatomaire natuurkunde, met atomen, electronen en andere miniskule deeltjes.

Vanwege de bijzondere eigenschappen van kwantumfysica kunnen deze qubits bestaan in superpositie. Hierbij is de bit zowel een 0 als een 1. Door meerdere qubits in een computer te verbinden groeit de rekenkracht exponentieel.

Quantum signalen

Momenteel zijn quantum computers nog volop in ontwikkeling. Qua prestaties zijn ze nog lang niet op het niveau van gewone computers. Toch vind ik het een boeiend domein. Het zal nog even duren voordat we de kracht van quantum kunnen gebruiken, waarbij we waarschijnlijk geen quantum computers op ons bureau hebben staan. Waarschijnlijk zal het meer een dienst zijn, net zoals we nu elektriciteit gebruiken.

Dit zijn een aantal interessante signalen over quantum computing en netwerken:

• Er zijn nog betrekkelijk weinig programmeurs die overweg kunnen met quantum computing. Dit belemmert de verdere ontwikkeling van dit vakgebied. Om dit op te vangen publiceerde IBM in 2022 een handleiding voor beginners. Hiermee kun je quantum algoritmes bouwen en ze testen op de quantum computer van IBM die beschikbaar is in de cloud.
• Waar Europa (voorlopig) de slag heeft gemist met kunstmatige intelligentie en synthetische biologie, ligt dat anders op het gebied van quantum computing. Een van de redenen is dat Europa, en dan met name Duitsland, aan de grondslag lag aan de kwantumfysica. Dit begon in 1900 met de publicatie Van Duitse natuurkundige Max Planck zijn baanbrekende formule over thermische straling.
• Experts schatten de huidige marktomvang van quantum computing in Europa op 500 miljoen euro. De Europese Unie, regeringen en steeds meer private organisaties investeren in veelbelovende start-ups. Voorbeelden zijn het Finse IQM dat werkt aan oplossingen rondom klimaatverandering, het Franse Pasqal en het Engelse Oxford Quantum Circuits.
• In Nederland kwam het werk van quantum computing wetenschapper Leo van Kouwenhoven van de TU Delft in opspraak. Zijn spraakmakende onderzoek over majoranadeeltjes uit 2018 bleek slordig te zijn uitgevoerd. De publicatie werd daarop ingetrokken. Naast zijn verbondenheid aan de universiteit, werkte Van Kouwenhoven ook voor Microsoft aan de ontwikkeling van de quantum computing. In 2022 maakte hij bekend dat hij daar is gestopt.
• De Rotterdamse haven gaat als een van de eerste organisaties aan de slag met deze technologie. Via een netwerk voor quantumcommunicatie zullen in dit experiment in 2023 een aantal bedrijven en het Havenbedrijf op een veilige manier gegevens kunnen uitwisselen.

Willow-chip van Google

Eind 2024 maakte Google de prestaties van haar quantum Willow-chip bekend. Deze chip doet een berekening in 5 minuten waar de snelste supercomputer ter wereld tien septiljoen jaar voor nodig zou hebben. Dat is een 1 met 25 nullen. Dit is ouder dan de leeftijd van het universum.

Het gaat trouwens niet om wie het snelst is. Het echte nieuws is dat Google aantoont dat hun kwantumcomputer steeds beter wordt als je er meer rekenkracht in stopt. Hoe meer power, hoe nauwkeuriger hij werkt.

Hartmut Neven, hoofd van Google Quantum AI, zegt hierover: ‘Hoe meer qubits we toevoegen, hoe minder fouten het systeem maakt. Dat is cruciaal voor het bouwen van kwantumcomputers die echt bruikbaar zijn.’

Ontwikkeling 6: de energietransitie.

Energietransitie

In het najaar van 2016 was ik op de Singularity University the Netherlands Summit in Amsterdam. Ramez Naam vertelde daar over het energievraagstuk. Hij is helemaal niet zo pessimistisch over klimaatverandering. Hij gelooft in duurzame energieopwekking. Sterker nog, in zijn presentatie gaf hij voorbeelden dat de ontwikkelingen op dit gebied razendsnel gaan.

In sommige landen was zonne-energie in 2017 al goedkoper dan energie uit kolencentrales. Het aandeel van duurzame energieopwekking ten opzichte van het totaal aan energieopwekking is 100 keer gegroeid in de afgelopen 13 jaar.

Dit is een exponentiële groei. Zijn visie: ‘De prijs van zonne-energie gaat naar bijna nul. De opslagcapaciteit van batterijen gaat radicaal omhoog.’

De prijs van zonne-energie gaat naar bijna nul

Ramez Naam

Groei capaciteit

De voorspelling van Naam lijkt uit te komen. In het afgelopen decenium moest het Internationaal Energieagentschap (IEA) elk jaar opnieuw zijn voorspellingen over zonne-energie naar boven bijstellen. En niet zo’n beetje ook. De werkelijke zonne-energieinstallaties bleken maar liefst drie keer talrijker dan wat het agentschap vijf jaar geleden had voorspeld.

De belangrijkste reden hiervoor is dat hernieuwbare energiebronnen zoals zonnecollectoren een technologie zijn, in plaats van een hulpbron zoals kolen, olie en gas. Een kenmerk van technologie is dat het (exponentieel) beter, sneller en goedkoper kan worden.

Andere vormen

Naast energie uit zonnecollectoren en windmolens, zijn er nog andere veelbelovende vormen van energieopwekking:

• Kernfusie
• Geothermie

Kernfusie

Er zijn twee vormen van nucleaire reacties: splitsen en fuseren. Splitsing is de methode die wordt toegepast in kernreactoren. Daarbij worden grote radioactieve kernen gesplitst in kleinere isotopen (neutronen) of elementen (protonen).

Kernfusie gaat juist om het combineren van kleine kernen in zwaardere elementen. Zoals het samenbrengen van twee waterstofatomen met elk een proton naar een heliumatoom met twee protonen. Deze fusiereactie komt bijvoorbeeld ook voor op de zon, door een combinatie van extreme temperaturen en hoge druk.

In de afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar kernfusie. Wat kernfusie vooral lastig maakt, is om de elkaar afstotende kernen te laten fuseren onder extreem hoge temperaturen. Toch steken overheden en wetenschappers er veel tijd en geld in, omdat de potentie gigantisch is. Als kernfusie lukt, is het namelijk een onuitputtelijke brandstof, zonder langlevend radioactief afval en zonder risico op kernsmelting.

Een paar recente doorbraken:

• In 2024 werd bekend dat de grootste experimentele kernfusiereactor ter wereld een recordhoeveelheid energie heeft opgewekt. Het Europese fusie-experiment Joint European Torus (JET) heeft in oktober 2023 in 5,2 seconden 69,26 megajoule aan warmte-energie geproduceerd. Dat is te vergelijken met het elektrische energieverbruik van een driepersoonshuishouden in twee dagen. De reactor gebruikte hiervoor slechts 0,21 milligram brandstof, het gewicht van een fruitvliegje.
• Eind 2025 gaat SPARC open. Deze machine is gebouwd door Commonwealth Fusion, een spinn-off van de Massachusetts Institute of Technology in de Verenigde Staten. SPARC gaat uiteindelijk 140 megawatts genereren.

Geothermie

Geothermische energie staat in 2024 op het punt van een doorbraak (bron). Neem het bedrijf Fervo Energy. Fervo past frackingtechnieken toe om warmte uit de ondergrond te winnen. Met nieuwe technieken hopen bedrijven ruim 5.500 gigawatt aan energie op te gaan wekken in de Verenigde Staten.

Ontwikkeling 7: biotechnologie en synthetische biologie.

Biotechnologie

Zelf vind ik de enorme toename in rekenkracht en geheugenopslag die de Wet van Moore representeert ontzettend interessant, maar nog boeiender vind ik de vooruitgang in biotechnologie.

Zo is een van de drijfveren in de vooruitgang in biotechnologie de dalende kosten om DNA te analyseren. Deze afname gaat sneller dan de Wet van Moore. In een artikel in The Economist in 2006 werd dit aangeduid met de term ‘Carlson Curve’, naar de auteur van het stuk. De aanname was dat de kosten voor ‘DNA sequencing’ gelijke tred zouden houden met de Wet van Moore, maar in 2008 bleek het zelfs sneller te gaan.

Gerelateerd aan biotechnologie is synthetische biologie: het (her)ontwerpen en namaken van cellen, delen of groepen cellen die een organisme vormen.

Data opslaan

Een bijzondere toepassing van biotechnologie is de opslag van data. Door social media, sensoren en kunstmatige intelligentie produceren we steeds meer data.

Een oplossing voor het opslagprobleem ligt misschien in de biologie. Dit wordt ‘biomimicry’ genoemd. De natuur heeft namelijk al een oplossing gevonden voor de opslag van data. Dat is DNA. DNA is compact, het kan honderdduizenden jaren mee gaan, het kan tegen extreme koude of warmte, je kan miljoenen kopieën per uur maken en we kunnen het makkelijk coderen.

Volgens Yaniv Erlich (Columbia University) verliest DNA niet zijn opslagkwaliteit door ouderdom. Iets wat wel gebeurd met cassettebandjes, cd’s en harde schijven. Wetenschappers hebben de eerste geslaagde experimenten hier al mee gedaan, zoals het coderen en versturen van een sonnet van Shakespeare via DNA.

Wat zijn andere, meer bijzondere, moderne ontwikkelingen?

Moderne ontwikkelingen

Naast de ontwikkelingen in het vorige deel, zijn dit nog andere boeiende technologische trends:

1. Materiaalkunde
2. 3D-printen
3. Ruimtevaart

1. Materiaalkunde

Materiaalkunde is een drijvende kracht achter andere ontwikkelingen. Met betere, sterkere en slimmere materialen kunnen we bijvoorbeeld betere sensoren of geleidende componenten maken. Dit zijn interessante materialen:

• grafeen
• borofeen

Grafeen

Het is transparant. Het is sterker dan staal. Het is super goed geleidend, buigzaam en het dunste materiaal ter wereld. In de laatste jaren wordt steeds meer bekend over grafeen. In 2010 werd zelfs de Nobelprijs voor de Natuurkunde uitgereikt aan de ontdekkers en ontwikkelaars van dit materiaal.

Wat is het dan? Grafeen is gemaakt van koolstof. Als jij met een potlood schrijft, dan werk je eigenlijk met grafeen. Want grafeen zit in grafiet, waar je potloodpunt uit bestaat. Het bijzondere aan grafeen is dat het maar één atoom dik is. Zo’n dun plakje heet tweedimensionaal materiaal.

Het onderscheidende aan grafeen ten opzichte van andere tweedimensionale materialen is dat grafeen sterk en stabiel is. Het is harder dan diamant en flexibeler dan rubber. Het heeft een hoge mate van thermische en electrische geleiding.

Geen wonder dat er nu veel onderzoek wordt gedaan naar de toepassing van grafeen. De beloftes zijn veelbelovend. Het zou het internet 100 keer sneller maken of een camerasensor 1.000 keer zo gevoelig.

Borofeen

De ontdekking van grafeen leidde tot meer interesse in andere tweedimensionale materialen. Een interessante kandidaat is borofeen, een enkele laag booratomen die verschillende kristalstructuren kan vormen. Dit materiaal, voor het eerst gesynthetiseerd in 2015, blijkt sterker en flexibeler te zijn dan grafeen en heeft uitstekende geleidende eigenschappen.

Het materiaal lijkt veelbelovend op verschillende gebieden:

• als anodemateriaal in krachtigere lithium-ion batterijen;
• als katalysator voor verschillende chemische reacties;
• als sensor voor het detecteren van atomen en moleculen;
• als medium voor opslag van waterstof;

Net als met grafeen zijn er nog genoeg uitdagingen, zoals hoe fabriken de productie kunnen opschalen en hoe het materiaal beschermd kan worden tegen oxidatie.

Combinatie met kunstmatige intelligentie

Een interessante boost voor materiaalkunde is kunstmatige intelligentie. Zo maakte eind 2024 het onderzoeksteam van DeepMind (onderdeel van Alphabet, het moederbedrijf van Google) bekend dat ze het model GNoMe hadden ontwikkeld. Dit staat voor Graph Networks for Materials Exploration. Dit AI-model ontwikkelde meer dan 2,2 miljoen nieuwe materialen. Van deze materialen worden er ongeveer 380.000 als stabiel genoeg beschouwd voor verder wetenschappelijk onderzoek.

Nanotechnologie

Een mix tussen materiaalkunde en biotechnologie is nanotechnologie. Nanotechnologie gaat om het manipuleren en controleren van materie op atomaire en moleculaire schaal. Ontwikkelingen in nanotechnologie kunnen leiden tot nieuwe materialen en doorbraken in biotechnologie, zoals het gericht afgeven van medicatie in het menselijk lichaam.

2. 3D-printen

Een 3D-printer kan materialen in vooraf gedefinieerde vormen printen. Wat betreft die materialen zijn dat nu nog met name kunststoffen, maar ook steen, hout en weefsels kun je tegenwoordig al printen.

In hun boek Nooit Af maken Martijn Aslander en Erwin Witteveen de vergelijking met de verspreiding van digitale bestanden zoals muziek en films.

‘Met een gedownload STL-bestand kan je 3D-printer een meubelstuk maken dat door iemand aan de andere kant van de wereld is bedacht.’

Dit is de democratisering van producten: je download een ontwerp dat je mooi vindt van wat voor voorwerp dan ook en print het uit bij een 3D-printer in de buurt. Toen deze technologie opkwam was dat ook het beeld: in elk huis of anders in winkelcentra zouden zulke printers staan. Uiteindelijk is dit (nog) niet zo ver gekomen.

De medische wetenschap is geinteresseerd om deze methode toe te passen op weefsels en mogelijk in de toekomst ook organen. Dit is 3D-bioprinten. Op mijn blog kun je er meer over lezen: 3D-bioprinten.

3. Ruimtevaart

Op het gebied van ruimtevaart gebeurt er heel veel. Dit komt met name door de opkomst van commerciële aanbieders zoals SpaceX en Blue Origin.

Een paar interessante ontwikkelingen:

• In september 2025 staat Artemis 2 gepland, de eerste bemande maanmissie binnen het Artemis programma. De laatste bemande maanmissie was Apollo 17, die plaatsvond in december 1972.
• Het bedrijf AstroForge richt zich op mijnbouw in de ruimte. In 2025 willen ze dokken aan een metaalrijke astroïde met missie Vestra. De volgende stap is om daadwerkelijk metalen te delven op astroïden.
• Het bedrijf Orbital Assembly Corporation wil in 2027 een ruimtehotel openen waar 400 gasten kunnen verblijven.
• Rond 2027 wil SpaceX de eerste onbemande missies naar Mars sturen.

NB. Wil je hier meer weten over ruimtevaart? Ik sprak hierover met sterrenkundige Ans Hekkenberg in deze podcast-aflevering.

Extra: wat zijn 3 kernmerken van technologische ontwikkelingen.

Kenmerken

Drie kenmerken van technologische ontwikkelingen zijn: exponentiële verandering, recombinatie en recursiviteit.

Exponentiële verandering

De basis van exponentiële verandering is de Wet van Moore. Deze theorie betekent dat de processorsnelheid op een chip die je kan kopen voor 1.000 dollar elke 18 tot 24 maanden verdubbelt. Het geldt niet alleen voor transistors in een geïntegreerde schakeling, maar ook voor rekenkracht, opslagcapaciteit en genoom sequentie bepaling.

Ray Kurzweil noemt dit ‘de wet van de versnellende opbrengsten’. In het begin lijkt dit nog niet spectaculair, maar na verloop van tijd is elke verdubbeling een enorme sprong.

Het probleem is dat het brein van de mens heel moeilijk een exponentiële sprong kan bevatten. We zijn gewend om lineair te denken. We verwachten dat de technologie die we nu hebben beter en sneller wordt in hetzelfde tempo dat het zich hiervoor heeft ontwikkeld.

Er zijn bekende voorbeelden om dit te illustreren.

• Druppels water in stadion. Elke minuut valt een druppel water in een stadion. De volgende minuut vallen er twee druppels. De minuut erna vier druppels, enzovoort. Na 43 minuten is het stadion voor 7% gevuld. Hoe lang duurt het voordat het stadion helemaal vol zit? Antwoord: maar 6 minuten later!
• Rijstkorrels op een schaakbord. Een mooi raadsel gaat over een Indiase koning die akkoord gaat om een schaakwedstrijd te spelen tegen een wiskundige. De inzet is één rijstkorrel op het eerste vakje, twee op het tweede, vier op derde, enzovoort. Pas als de koning verliest komt hij erachter dat zijn schuld veel meer is dan de hele rijstvoorraad op de hele wereld.

Recombinatie & recursiviteit

Naast exponentiële groei zijn recombinatie en recursiviteit belangrijke aspecten. Recombinatie staat voor kruisbestuiving: het combineren van verschillende ontwikkelingen. De vooruitgang in biotechnologie wordt bijvoorbeeld bereikt door combinaties in kunstmatige intelligentie, big data en (biologisch) onderzoek.

Een ander kernmerk is recursiviteit. Dit zijn systemen die zichzelf kunnen bijwerken en upgraden, zoals robots die zichzelf kunnen herprogrammeren om telkens nieuwe taken aan te kunnen. Voorbeelden in ons leven: besturingssystemen bijwerken zichzelf automatisch, een auto die ’s nachts een nieuwe update krijgt of een online diensten zoals Google die dagelijks allemaal testen, verbeteringen en wijzigingen doorvoeren.

In dit deel lees je meer achtergrondinformatie zoals podcasts en video’s.

Bronnen

Hier kun je mijn podcast-interviews luisteren. Je kan je ook abonneren op mijn podcast via iOS, Spotify, Google of andere apps.

Dit zijn relevante afleveringen:

• Aflevering met Ans Hekkenberg over de toekomst van ruimtereizen.
• Aflevering met Julia Cramer over quantum computing.

PS. Als je me wil inhuren voor een lezing of workshop over (technologische) trends neem dan contact met me op. Of kijk eerst op de pagina Trends 2040 voor meer informatie, voorbeelden en referenties.