Blockchain zorg. Voordelen, voorbeelden & 8 toepassingen

Blockchain in de gezondheidszorg. Hoe kun je blockchain gebruiken in de gezondheidszorg? Welke problemen lost het op? Wat zijn de voordelen? Wat zijn voorbeelden in Nederland en internationaal? Wat zijn 8 toepassingen? Wat zijn 5 uitdagingen? Inclusief een verslag van de Blockchaingers Hackathon Groningen!

Blockchain gezondheidszorg

Wat maakt blockchain technologie zo interessant voor de gezondheidszorg? Het antwoord op die vraag is: persoonlijke data. Niet persoonlijke data op zichzelf, maar het eigendom, beheer en toegang tot de gezondheidsdata van een patiënt. De belofte van blockchain is dat de patiënten zelf regelen wie er wanneer toegang heeft tot hun data, waarbij dit ook transparant is. Eerder schreef ik een uitgebreid artikel over blockchain [link onderin].

Tijdens de Blockchaingers Hackathon in april 2018 was ik de verslaggever van de track Health [link onderin]. In totaal waren er 7 tracks, waaronder ook publieke veiligheid, identiteit en machine tot machine interactie. Dit evenement in Groningen is de grootste blockchain hackathon ter wereld. Ruim 700 mensen uit 22 landen deden in hun track mee om een oplossing voor een case te maken, waarbij ze gebruik maakten van blockchain technologie.

Een paar maanden eerder had Rutger van Zuidam, de CEO van Dutchchain (tevens organisator van de hackathon) me gevraagd om verslaggever te worden van de track Health. Voor mij is het eigendom en beheer van mijn eigen gezondheid- en fitness data heel belangrijk.

Waarom?

De gezondheidszorg van het verleden is gebaseerd op incidenten. Je gezondheid wordt gemeten en bijgehouden bij de huisarts of bij de medisch specialist. Tegenwoordig wordt een heleboel data continu door de patiënt zelf gegenereerd, zoals het genoom (DNA), slaap, stappen, treden, gewicht, hartslag, bloeddruk en nog veel meer. Een voorbeeld is de Apple Watch, waar nu een applicatie voor is ontwikkeld die op basis van de metingen een hartaanval kan voorspellen [link onderin].

De experts die ik heb gesproken denken dat het straks met blockchain technologie logisch is dat patiënten hun eigen gezondheidsdata gaan beheren. Johan Sellström is één van de oprichters van CareChain [link onderin]. Zijn visie: “In 2023 hebben we alle data in de blockchain staan.”

De voordelen hiervan zijn dat het leidt tot betere gezondheidszorg, omdat aandoeningen eerder ontdekt kunnen worden, medicijnen echt worden gepersonaliseerd, en dat het leidt tot doorbraken in de medische wetenschap door big data onderzoek.

Dit is natuurlijk niet de enige technologie die invloed heeft op de gezondheidszorg van de toekomst [links naar die artikelen staan onderin]. Om die reden heb ik een mindmap gemaakt van hoe verschillende dingen met elkaar samenhangen:

Mindmap met een samenvatting van welke concepten ik belangrijk vind en hoe ze met elkaar samenhangen.

Techniek

Samen met Stefan Farestam heeft Johan Sellström CareChain opgericht. De visie van het bedrijf is om data te verzamelen en op te slaan voor lange termijn gebruik. Waarom is het slim om data eigendom op een blockchain op te slaan?

Stefan Farestam: “Een registratie heeft een tijdstempel, is versleuteld, gedecentraliseerd, en onveranderlijk. Er is geen databeheerder met veel macht, maar de gebruikers hebben de controle. Het is een veel stabieler systeem. Daarnaast kun je slimme dingen doen met zogenaamde smart contracts.” Om die laatste reden maakt CareChain momenteel gebruik van de Ethereum blockchain.

Voorbeelden

Wat zijn voorbeelden van het gebruik van blockchain in de gezondheidszorg? Genomes.io belooft een veilige opslag van je genetische data op een blockchain [link onderin]. Een vergelijkbaar initiatief is Nebula Genomics, waar genetica pioneer George Church één van de oprichters van is [link onderin]. Doc.AI is een startup uit de Verenigde Staten die alle biologische data voor haar gebruikers wil beheren, terwijl Guardtime al de opdracht heeft gekregen van de Estse overheid om de gezondheidsdata van haar inwoners te administreren [link onderin].

Tijdens de Blockchain Hackathon konden de teams kiezen uit twee cases om aan te werken:

1. Hospital at home
2. Research marketplace

De eerste case is gericht op het eigendom, beheer en toegang van patiëntendata voor andere belanghebbenden. Dit is uiteraard de huisarts, maar kan ook de medisch specialist, de diëtist, de zorgverzekeraar of een familielid zijn. Het doel is onder meer dat iedereen toegang heeft tot dezelfde informatie van de patiënt, dat de patiënt makkelijk autorisaties kan geven en dat er geen verlies van data optreedt.

De tweede case gaat over het delen van data voor onderzoeksdoeleinden.  Het doel is om wetenschappers te helpen om makkelijker data te verzamelen voor hun medisch onderzoek, en dat meer mensen hun eigen gezondheidsdata voor dat doeleinde ter beschikking stellen.

Innovatie

Welke innovatie en vernieuwende toepassingen zijn er mogelijk? In de Hackathon werkten de 9 teams in de Health track aan oplossingen voor de 2 cases. Het was binnen de track ook mogelijk om een andere case op te lossen, de zogenaamde ‘wild card’.

Hier koos team Rxdical voor. De teamcaptain Desmond Vrede: “We willen vaccinatie data in de blockchain zetten. Zodat je kan bewijzen dat je bepaalde inentingen hebt gehad, bijvoorbeeld als je bij de dokter komt of als je juist een land wil binnenkomen.”

De teams hadden allemaal een diverse samenstelling. Sommige teams waren collega’s van hetzelfde bedrijf, zoals het team Future is Now. Anderen hadden elkaar via Slack gevonden en ontmoetten elkaar pas een paar minuten voor de start van de Hackathon in het echt.

Toepassingen (8x)

Mogelijk is dat één van de teams de volgende Google of Facebook wordt van de gezondheidszorg. Aan de andere kant zijn er al veel internationale initiatieven opgezet, naast de voorbeelden van Genomes.IO, Doc.AI, Nebula en Guardtime.

Zo wil Simply Vital Health een platform voor de gezondheidszorg opzetten met blockchain en kunstmatige intelligentie [link onderin]. Medichain profileert zich als big data voor de gezondheidszorg [link onderin]. FarmaTrust richt zich op supply chain oplossingen voor farmaceuten en andere leveranciers in de zorg [link onderin]. Tot slot, richt Lympo zich op het opslaan en verkopen van fitness en sportdata [link onderin].

Dat zijn nog maar enkele voorbeelden. Net als in de begintijd van het internet, is het goed mogelijk dat de echte winnaars in deze markt uit een hele andere hoek komen of met een applicatie komen die we op dit moment niet kunnen voorzien.

Een overzicht staat hieronder. De afbeelding is afkomstig van Github [link onderin].

Overzicht van diverse blockchain toepassingen in de gezondheidszorg

Platform en applicaties

Nog even terug naar CareChain. Tijdens een bijeenkomst op het Universitair Medisch Centrum in Groningen vertelden Stefan Farestam en Johan Sellström over het platform. “Het is een Europees innovatie platform. Het is opgericht vanuit Zweden, maar we hebben nu ook projecten in Frankrijk en Madrid.”

De basisgedachte is om een platform te bouwen dat draait op een private Ethereum blockchain. Deze blockchain is ontwikkeld door een consortium van meerdere partijen. Bovenop dat platform kunnen bedrijven en startups applicaties ontwikkelen. Momenteel worden daar apps ontwikkeld voor het bijhouden van identiteit en consent management. Dat laatste is vergelijkbaar met de cases waar de teams tijdens de Hackathon aan werkten.

Een derde laag bovenop het platform en de applicaties is om specifieke projecten te ontwikkelen. Zo werken ze nu samen met farmaceut Merck aan een algoritme. “Het idee is dat je kan betalen voor slimme analyses op je eigen data. Wellicht kun je in de toekomst dan ook betalen met je persoonlijke data.”

Het laatste idee kwam ook terug op de Hackathon: betalen met je gezondheidsdata. Raphael Hanneart is de teamcaptain van Researchpool: “We willen gebruikers belonen en betalen als zij hun data ter beschikking stellen voor medisch onderzoek. Misschien voegen we er ook wel een spelelement aan toe.”

Uitdagingen (5x)

In dezelfde bijeenkomst waar Farestam en Sellström spraken gaf Mark Alfano ook een lezing. Hij doceert ethiek aan de Technische Universiteit Delft [link onderin].  Mark Alfano “Nu zou ik mijn eigen gezondheidsdata nog niet in de blockchain zetten, ik vertrouw het nog niet.”

Volgens hem moeten startups en teams zoals op de Hackathon daar rekening mee houden. “Je moet je niet alleen richten op de techniek, maar ook gebruikers, patiënten en patiëntenverenigingen betrekken bij het ontwerp van je idee.” Tijdens de Hackathon leek dit goed te gaan. De samenstelling van de teams was behoorlijk divers; zo waren er naast de Python, Go, Quorum, Hyperledger en Typescript programmeurs ook teamleden met andere vaardigheden.

Zo zaten er twee artsen in team Health Unchained. Teamcaptain Daniel Fortuyn: “Zij drukken ons elke keer met de neus op de feiten dat onze oplossing ook echt hun problemen moet oplossen. Dat helpt, hoor!”

Andere uitdagingen die spelen in het ontwikkelen van een volgend ontwrichtende applicatie voor de gezondheidszorg, zijn dat deze gebruiksvriendelijk moet zijn, en dat het makkelijk moet zijn om gegevens te wijzigen, om autorisaties te veranderen en de privacy goed te waarborgen.

Hackathon

48 uur na het startschot op vrijdag 12.00 uur was het klaar. De 9 teams in de track Health hadden keihard gewerkt. Op zondag 8 april om 12.00 uur mochten ze niets meer doen. Daarna kwam een jury langs om hen te beoordelen. Dat deden ze op basis van drie eindproducten:

• Drie screenshots
• Een werkend prototype
• Een impact canvass

Wat mij opviel aan de teams, was het verschil in de aanpak. Sommige teams bleven heel dicht bij het probleem dat was geformuleerd door de opdrachtgevers van het Universitair Medisch Centrum. Andere teams dachten aan innovatieve toevoegingen, zoals kunstmatige intelligentie combineren met blockchain, gebruikers met behulp van spelletjes laten meedoen aan wetenschappelijk onderzoek of een Kickstarter voor medisch onderzoek.

Tijdens de interviews met presentatrice Giulia Fabrizi vroeg ze mij om voorspellingen te doen wie er zou winnen. “Het is heel goed mogelijk dat de winnaar een grote impact gaat hebben op de gezondheidszorg, maar het zou ook heel goed kunnen dat één van de andere teams juist over een aantal maanden een veel betere oplossing heeft.” Na de Hackathon is het nog niet gedaan. Dan begint het eigenlijk pas.

Conclusie

Vlak voor de start van de Hackathon hield Rutger van Zuidam een korte inleiding, waarin hij zijn driemaanden oude zoon Walter aanhaalde. “Jullie werken aan oplossingen die heel normaal voor mijn zoon zijn als hij ouder is.” Dat was ook het gevoel tijdens de Hackathon. In alle teams, maar vooral in het track Health. Dat vertelde ik ook aan Giulia Fabrizi tijdens het interview op de derde dag van de Hackathon.

“Het is boeiend om te zien dat de teams weinig hebben geslapen, amper buiten komen en veel stress hebben voor de deadline. Ze leveren tijdelijk in op hun eigen gezondheid om slimme oplossingen te bouwen die de gezondheidszorg en de gezondheid van miljoenen mensen ter wereld moeten verbeteren!”

Net als met de opkomst van het internet in de jaren 90 van de vorige eeuw, is blockchain het nieuwe platform dat fantastische dingen mogelijk maakt. Aan de andere kant is het nog steeds mensenwerk. Zo was een teamlid van Stoneycreek meer dan 12 uur bezig om een verbinding tot stand te brengen tussen een hartslagsensor en hun platform. “Toen kwam ik er achter dat de kabel die ik gebruikte te dun was. Nadat ik een dikkere kabel gebruikt, werkte het ineens wel!”

Winnaar

De winnaar van de Health track is Consense. Zij maakten een platform om patiënten in staat te stellen om hun data met onderzoekers te delen. Hier kun je meer lezen over hun oplossing, canvas en prototype: Hackaton.

Leeslijst

Dit zijn stukken over de gezondheidszorg:

• Voorbeelden van zorgtechnologie
• Alles over ChatGPT in de zorg
• Wat is de toekomst van de gezondheidszorg?
• Cases en voorbeelden van innovatie in de gezondheidszorg
• Zorginnovatie is meer dan alleen technologie
• Wat is ehealth?

Hieronder staan een paar video interviews tijdens de Hackathon:

Dit zijn externe links die ik heb gebruikt:

• Website Blockchaingers
• Artikel Apple Watch voorspelt hartaanval
• Website CareChain
• Whitepaper CareChain
• Bedrijf Genomes.io
• Bedrijf Nebula Genomics
• Bedrijf Doc.AI
• Bedrijf Guardtime
• Bedrijf Simply Vital Health
• Bedrijf MediChain
• Bedrijf FarmaTrust
• Bedrijf Lympo
• Overzicht Github
• Website Mark Alfano

PS. Wil je me inhuren voor een lezing of workshop over dit onderwerp? Bekijk deze pagina Trendwatcher Gezondheidszorg of doe direct een vrijblijvende boekingsaanvraag!